بدن زنانه شبکههای شگفتانگیز از عصبها و فرآیندهای چرخهای است که در قلب آن، رحم و تخمدانها نقش ایفا میکنند. بافت اندومتر یا پوشش داخلی رحم، هر ماه به ضخامت لازم برای میزبانی یک احتمال احتمالی میرسد و در صورت عدم وجود، به صورت قاعدگی ریزش میکند. این روال دقیق و طبیعی است، اما گاهی اوقات، بخشی از این بافت در جایی از رحم و یک مجموعه در حفرهای لگنی و بر روی تخمدانها شروع به رشد میکند، پدیدهای که به عنوان آندومتریوز تاریخ شناخته میشود. هر چرخهای قاعدگی، مانند بافت داخلی رحم، میشود. اما از آنجایی که این خون راهی برای خروج از بدن ندارد، در تخمدان محبوس شده و به مرور زمان تودههایی از خون قدیمی و غلیظ ایجاد میکند که به دلیل ظاهرشان شبیه به شکلات مایع است، به آنها لقب کیست شکلاتی دادهاند. نام علمی این عارضه، کیست اندومتریوز در تخمدان یا آندومتریوما است که از کیستهای عملکردی ساده، معمولاً خودبهخود از بین نمیرود و بیماران و درمانهای تخصصی است. قاعدگیهای بسیار دردناک یا مشکلات ناباروری است، حیاتی است. این کیست نه تنها با ایجاد درد و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه میتواند با ایجاد چسبندگی و آسیب به ذخیرهسازی تخمک پتانسیل باروری را نیز ایجاد کند. در این مقاله، به صورت جامع به تشریح این کیستها، علائم علمی، روشهای تشخیصی و روشهای درمانی تری تشخیصی پرداخته میشود.
آنچه میخوانید. تخمدان
کیست اندتریوموز در تخمدان که با نامهای آندومتریوما یا کیست شکلاتی نیز شناخته میشود، یکی از اشکال موضعی بیماری آندومتریوز است. آندومتریوز به وضعیتی گفته میشود که در آن بافتی شبیه به آندوتر (پوشش داخلی رحم) در خارج از رشد رحم میکند. زمانی که این بافت نابجا بر روی سطح یا درون تخمدانها میشود، به مرور زمان با تجمع خون قدیمی و غلیظ که راه خروجی ندارد، کیستهایی با قهوهای تیره تشکیل میدهد.
ماهیت کیست اندومتریوز در تخمدان با کیستهای عملکردی (فولیکولی یا جسم زرد) متفاوت است. کیستهای عملکردی نتیجهی مستقیم چرخههای طبیعی طبیعی هستند و موقتیاند. اما کیستهای اندومتریوما به دلیل رشد غیرطبیعی بافت به وجود میآیند و بدون مداخله معمولاً از بین نمیروند و حتی میتوانند در مرور زمان رشد کرده یا به موارد جدیتر شوند. دیوارهای این کیستها چندین ضخیم بوده و محتویات آن یک مایع چسبناک، قهوهرنگ و متراکم است.
درک اینکه کیست اندومتریوز در تخمدان چیست، به تشخیص علت علائم مزمن در بیماران کمک میکند. از آنجایی که این بافت نابجا به بافتهای نابجا میخورد، به ویژه استروژن، پاسخ میدهد، هر ماه همراه با قاعدگی، وجود میکند. این بافتهای مکرر و محو شده در تخمدان، عامل ایجاد مشکل، ایجاد زخم و ایجاد چسبندگیهای شدید در اطراف تخمدانها و سایر اندامهای لگنی میشوند که منشأ اصلی دردهای مزمن لگنی هستند. این آسیب به طور مستقیم برذخیرهی تخمک (Ovarian Reserve) و کیفیت تخمکها تأثیر میگذارد و یکی از علل اصلی مشکلات باروری در زنان به آنتریهای پیشرفته میشود. از این رو، مدیریت و درمان این نوع کیست، چندین ویژگی چند جانبه و تخصصی است.
علائم بالینی شایع کیست اندومتریوز در تخمدان
کیست ساده کیست، اندومتریوز در تخمدان نشاندهندهی تأثیر و تأثیرگذاری بر بافتهای اطراف است. با این حال، باید توجه داشت که به شدت علائم باید با اندازه کیست مرتبط نیست. ممکن است یک کیست کوچک، به دلیل محل قرارگیری و چسبندگیهای ایجاد شده، درد بسیار شدیدی ایجاد کند. این درد، معمولاً شدیدتر از دردهای قاعدگی طبیعی بوده است، ممکن است چند روز قبل از شروع قاعدگی آغاز شود و تا پایان آن ادامه یابد. دلیل این درد، داخل بافت اندومتریوز در کیست و ایجاد قوی است که در فضای لگنی در تیز، کرمپی یا تیرکشنده احساس میشود. این درد میتواند به صورت فشار، سنگینی یا ناراحتی در قسمت تحتانی شکم یا کمر ظاهر شود. همچنین، دیسپارونی (درد هنگام مقاربت) یک نشانه پرتکرار است، به ویژه اگر کیست و چسبندگیهای اطراف آن باشد، در عمق لگن قرار داشته باشد و در حین فعالیت فعالیتهای حرکتی باشد. بسیاری از زنانی که برای درمان ناباروری مراجعه می کنند، متوجه وجود این کیست ها می شوند. کیستهای اندومتریوما میتوانند با آسیب به علل ایجاد، ایجاد چسبندگی در لولههای فالوپ و تغییر محیطی لگن، شانس و لانهگزینیست به طور قابل توجهی کاهش دهند. تخمدان
مکانیسم دقیق شکلگیری کیست اندومتریوز، خود بیماری آندوتریوز، هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما نظریههای متعددی برای توضیح این پدیده وجود دارد. این دلایل را به ما کمک میکند تا بهتر بفهمیم چرا کیست اندومتریوز در تخمدان شکل میگیرد و چگونه باید آن را مدیریت کرد.
شایعترین نظریه، جریان قاعدگی برگشتی (قاعدگی پسرونده) است. طبق این نظریه، به جای اینکه تمام خون قاعدگی از واژن خارج شود، بخشی از آن از طریق لولههای فالوپ به سمت عقب برگشته و وارد حفرهای لگنی میشود. این خون حاوی سلولهای آندومتر است که در شرایط نرمال باید توسط سیستم ایمنی بدن حذف شود، اما در افراد مستعد، این سلولها در سطح اندامهای لگنی، از تخمدانها، کاشته شده و شروع به رشد میکنند. استروژن، هورمون اصلی محرک رشد بافت آندومتر و بافت اندومتروز، است. زنانی که طولانیمدتتر در معرض استروژن قرار دارند (مانند شروع قاعدگی در سنین پایین یا یائسگی دیررس)، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. همچنین، سوابق خانوادگی قوی نشان میدهد که احتمالاً استعداد ژنتیکی در ایجاد این بیماری دخیل است.
اختلال در سیستم ایمنی بدن نظریهی مهم دیگری است. در حالت عادی، سیستم ایمنی عملکردی تشخیص و از بین بردن سلولهای آندوتر نابجا را دارد. اگر سیستم ایمنی به درستی کار نکند، این سلولها فرصتهایی را میبندند تا در خارج از رحم، مانند تخمدانها، زنده بمانند، تکثیر شوند و تودههایی تشکیل دهند که در نهایت به نتیجه میرسند کیست اندومتریوز در تخمدان خواهند شد. تخمدان شناسایی میشود؟
تشخیص دقیق کیست اندومتریوز در تخمدان، متخصصان نیازمند ترکیبی از معاینات فنی، تاریخچهی پزشکی دقیق و روشهای تصویربرداری هستند. متخصص زنان برای شروع، به طور کامل در موارد علائم، به ویژه شدت و الگوی درد قاعدگی و مشکلات باروری، سؤالاتی میپرسد تا به یک تشخیص بالینی اولیه دست میپردازند.
مهمترین ابزار تشخیصی برای شناسایی کیست اندومتریوز در تخمدان، سونوگرافی لگنی (واژینال) است. سونوگرافی واژینال به دلیل قرار گرفتن پروب نزدیکتر به اندامهای لگنی، تصاویر با نمای بالاتری ارائه میدهد. در سونوگرافی، کیست اندومتریوما به صورت یک تودهی کیستیک با دیوارههای ضخیم و نمای داخلی هموژن (یکدست) با ظاهری «شیشهای» یا «تار» (به دلیل وجود خون کهنه) دیده میشود که این ویژگیها را از سایر کیستهای تخمدان متمایز میکند. is-resized">
در موارد مشکوک یا برای ارزیابی میزان گسترش بیماری، پزشک ممکن است ازتصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده کند. MRI تصاویر دقیقتر از بافتهای نرمافزاری ارائه میدهد و میتواند میزان نفوذ کیستها را به سایر اندامها (مانند یا مثانه) و وسعت چسبندگیهای لگنی را که از آسیبهای کیست اندومتریوز در تخمدان میکند، با مشاهده بیشتر نشان میدهد. تومور مارکر CA-125 استفاده کرد. در زنان مبتلا به آندومتریوز، سطح این علامت ممکن است، هر چه افزایش آن میتواند به خوشخیم شدن دیگران نیز افزایش یابد. لاپاراسکوپی تنها روشی است که به عنوان «استاندارد طلایی» برای تشخیص قطعی آندومتریوز و مشاهده مستقیم کیست اندومتریوز در تخمدان و ضایعات آن شناخته میشود، به دلیل تهاجمی، معمولاً تنها زمانی که درمان جراحی لازم باشد، انجام میشود. has-alpha-channel-opacity">
تأثیر کیست اندومتریوز در تخمدان بر باروری
تأثیر کیست اندومتریوز در تخمدان بر روی باروری، یکی از نگرانیهای اصلی زنان مبتلا است. این کیستها به انتخاب میتوانند مسیر طبیعی بارداری را دچار اختلال کنند و به یکی از علل مهم ناباروری در زنان تبدیل شوند. درک این مکانیسمها برای برنامهریزی یک استراتژی درمانی موفق حیاتی است.
اولین و مهمترین تأثیر این است که کی اندومتریوز به طور طبیعی به بافت تخمدان سالم آسیب میرساند. رشد این کیها بافت طبیعی تخمدان (قشر تخمدان که محل ذخیره فولیکولها است) را میکند و خراب میکند. این آسیب مستقیم میتواند منجر به کاهش ذخیرهی تخمک (Ovarian Reserve) و کاهش کیفیت تخمکهای باقیمانده شود که در نهایت، شانس بارداری طبیعی و همچنین موفقیت در روشهای کمک باروری (مانند IVF) را کاهش میدهد.
دومین تأثیر، اختلال در آناتومی لگن کیست اندومتریوز در تخمدان و نتیجه مزمن ناشی از آن، باعث ایجاد چسبندگیهای گسترده میشود. این چسبندگیها میتوانند لولههای فالوپ را مسدود کنند یا باعث پیچخوردگی آنها شوند. این تغییرات مانع از این میشود که تخمک آزاد شده توسط تخمدان، به درستی توسط لولههای فالوپ گرفته شده و به رحم منتقل شود تا با اسپرم ملاقات کند. مواد شیمیایی گیاهی (مانند سیتوکها) که توسط بافت اندومتریوز آزاد میشوند، میتوانند به اسپرم، تخمک و جنین آسیب برسانند و در پروسه لانهگزینی جنین در رحم ایجاد کنند. بنابراین، این کیستها بر باروری، ترکیبی از عوامل مکانیکی، فیزیولوژیکی و هورمونی است.
رویکردهای درمانی: از دارو تا جراحی برای کیست اندومتریوز در تخمدان
رویکردهای درمانی فردیسازی شده باشد و به عواملی مانند شدت درد، اندازهگیری کیست، سن بیمار و مهمتر از همه، سلامتی به شما کمک کند. درمانها به طور کلی به دو دستهی دارویی و جراحی تقسیم میشوند.
درمان دارویی در درجه اول برکاهش درد و کند کردن رشد کیستی است. از آنجایی که رشد کیست اندومتریوز وابسته به هورمون استروژن است، داروهایی با هدف سرکوب تولید استروژن و جلوگیری از چرخهای قاعدگی استفاده میشوند. این داروها شامل قرصهای ضد بارداری خوراکی (که میها به صورت پیوسته مصرف میشوند)، آگونیستها یا آنتاگونیستهای آنتاگونیستهای آزادکنندهای گندتروپین (GnRH) و پروژستینها هستند. این درمانها میتوانند درد را تسکین دهند و از بزرگ شدن کیست جلوگیری کنند، اما معمولاً کیستهای بزرگ را از نمیبرند.
| کلپسکوپی رحم | اوفورکتومی تخمدان | لاپاراسکوپی | هیسترکتومی رحم | میومکتومی | تست پاپ اسمیر |
| لابیاپلاستی با لیزر | واژینوپلاستی | هودکتومی | لیزر زگیل تناسلی |
در مواردی که کیست بزرگ باشد (معمولاً بالای 4 تا 5 سانتیمتر شود)، درمان درد شدید و غیرقابل کنترل، درمان درد شدید و غیرقابل کنترل است. جراحی توصیه میشود. بهترین روش جراحی برای برداشتنکیست اندومتریوز در تخمدان،سیستکتومی تخمداناز طریق لاپاراسکوپیاست. در این روش کمتهاجمی، کیست به دقت از بافت تخمدان سالم جدا و میشود. با این حال، باید توجه داشته باشید که جراحی برای برداشتن کیست اندومتریوما میتواند باعث کاهش ذخیره تخمک را به همراه داشته باشد. بنابراین، در زنانی که قصد بارداری دارند، تصمیم به عمل جراحی باید با دقت بسیار زیاد و با ارزیابی کامل خطرات و استفاده از آن توسط متخصصین ناباروری و آندومتریوز از آسیب غیرضروری به پتانسیل باروری جلوگیری شود. تخمدان
شناخت عوارض و خطرات احتمالی کیست اندومتریوز در تخمدان برای صحیح صحیح و به موقع وضعیت نیاز است. معمولاً این کیستها معمولاً به اندازه کیستهای عملکردی در معرض پارگی یا پیچخوردگی میشوند، اما عوارض من و بلندمدت آنها بسیار جدی است.
یکی از عوارض شایع و مهم، ایجاد چسبندگیهای لگنی شدید است. خشک مکر ناشی از بافت بافت اندومتریوز در اطراف کیست، باعث ایجاد بافت زخم (اسکار) میشود. این چسبندگیها میتوانند اندامهای لگنی مانند تخمدان، لولههای فالوپ، روده و مثانه را به یکدیگر بچسبانند و باعث دردهای مزمن، اختلال در عملکرد و مثانهها و مشکلات جدی باروری شوند که نیاز به جراحیهای پیچیده رفع چسبندگی (آدنزیولیز) دارند. بدخیمی (سرطان)است. خطر تبدیل کیست اندومتریوما بهسرطان تخمدان، به ویژه نوع سلول شفاف یا اندومتروئید، اندک است (حدود ۰.۷ تا ۱ درصد)، اما این خطر وجود دارد. این خطرات در زنانی که به مدت طولانی مبتلا به کیستهای بزرگ اندومتریوز میشوند، مشاهده میشود و بررسیهای تکمیلی را دوچندان میکند.
عوارض حاد و اورژانسی در صورت پارگی دکتر کیست اندومتریوز در تخمدان، نادرتر از سایر کیستها است، اما امکان پذیر است. شکل پارگی کیست میتواند باعث نشت خون کهنه و محرککننده به حفرهای لگنی شود که به درد شدید و قوی خواهد شد. در صورت بروز درد حاد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند، چرا که ممکن است نیاز به مداخلهای اورژانسی برای کنترل درمان و جلوگیری از خطر باشد. اندومتریوز در تخمدان، بخش مهمی از درمان است و به طور مستقیم بر کیفیت زندگی بیمار مبتلا میشود. از آنجایی که درمانهای قطعی (مانند جراحی) همیشه اولین گزینه هستند، بسیاری از زنان باید یاد بگیرند که چگونه درد مزمن و دورههای ناشی از این کیستها را کنترل میکنند. این داروها با کاهش تولید پروستااندینها که مسئولین مهار و گرفتگیهای عضلانی هستند، باعث کاهش دردهای قاعدگی و مزمن لگنی میشوند ازکیست اندومتریوز در تخمدان کمک میکنند. مصرف این داروها باید زیر نظر پزشک و به طور منظم در زمان شروع درد باشد.
همانطور که قبلاً اشاره شد، درمانهای هورمونی نقش مهمی در کاهش درد دارند. این داروها با هدف سرکوب قاعدگی و جلوگیری از بافت اندومتریوز در داخل کیست، و درد را کاهش میدهند. پزشک میتواند با توجه به شرایط فرد، ترکیبی از داروهای ضد بارداری، پروژستینها یا سایر داروهای سرکوبکنندهای را برای کاهش عوارض باکیست اندومتریوز در تخمدان تجویز کند. این شامل استفاده از گرما درمانی (کیسهی آب گرم)، تکنیکهای آرامسازی مانند یوگا و مدیتیشن، و همچنین تنظیم رژیم غذایی (مانند مصرف مواد غذایی خوراکیزا) است. مشارکت فعال بیمار در مدیریت روزانهی درد، همراه با حمایت پزشکی، کلید دستیابی به یک زندگی با کیفیت بالاتر در مقابله با کیست اندومتریوز در تخمدان است. غالباً دردناک است که فراتر از یک کیست تخمدان ساده است. این کیستها نتیجهی رشد بافت اندومتر در خارج از رحم بوده و با تجمع خون قدیمی (کیست شکلاتی) همراه هستند. این بیماری نه تنها با ایجاد درد شدید قاعدگی و دردمن لگنی کیفیت زندگی زنان را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه میتواند با آسیب مستقیم به بافت تخمدان و ایجاد چسبندگیهای انتخاب، به طور جدی پتانسیل باروری را خطر کند. مسیر درمانی است. درمان، که باید کاملاً فردیسازی شده باشد، از مدیریت دارویی با هدف کنترل و کاهش درد شروع میشود و در موارد لزوم، به مداخلات جراحی دقیق (لاپاراسکوپی سیستکتومی) با هدف حفظ بافت تخمدان سالم میشود. این دوگانه باید در نظر گرفتن سن بیمار و برنامههای او برای بارداری تنظیم شود.
در نهایت، آگاهی از ماهیت کیست اندومتریوز در تخمدان و عوارض احتمالی آن (مانند ناباروری و خطر نادر بدخیمی)، به پزشکان و پزشکان کمک میکند تا یک برنامه بلندمدت را دنبال کنند و در پیش گیرند. مدیریت این کیستها نه تنها نیازمند تخصص پزشکی است، بلکه به مشارکت و مشارکت فعال بیمار در کنترل درد و بهبود سبک زندگی وابسته است تا زنان مبتلا به کمترین عارضه، زندگی سالم و باروری داشته باشند.
